Blastokist transferi çeşitli çevresel faktörler, geçirilmiş rahatsızlıklar ya da görülen bazı tedaviler sebebiyle, ya da erkeğe veya da kadına ait üreme sistemi ile ilgili sorunlar nedeniyle eşler doğal yolla gebelik elde etmekte sıkıntı yaşayabilmektedir.
Kısırlık olarak da adlandırılan bu durumda anne adaylarının normal koşullarda hamile kalması mümkün değil ise gebeliğe yardımcı bazı tedavi yöntemleri uygulanabilmektedir. Bu yöntemler içerisinde de tüp bebek ve blastokist transferi yöntemi yaygın olarak uygulanan yöntemler arasında yer almaktadır.
Doğal süreçte embriyo gelişme gösterdikçe hücre sayısı artmakta ve 4-5. günde tüplerden rahim ortamına ilerlemektedir. Gelişmekte olan bu embriyoya blastokist adı verilmekte olup doğal şartlarda embriyo rahim iç duvarına tutunmakta (implantasyon) ve gebelik oluşmaktadır.
Doğal yollarla implantasyon gerçekleşmemesi durumunda ise adet kanaması ile rahim iç duvarı hücreleri dökülmektedir.
Tüp bebek tedavisi alanında teknolojik alanda yaşanan değişmeler ve gelişmeler kapsamında embriyonun gelişimi artık laboratuvar ortamında 5-6. güne kadar takip edilebilmekte ve böylece gelişimini devam ettiren ve gebelik potansiyeli daha yüksek olan embriyo daha yüksek doğrulukla seçilebilmektedir.
Hastanın tedavi geçmişi, tıbbi durumu ve muayene bulguları ile birlikte kişiye özel belirlenen tedavi şemasından sonra tüp bebek yöntemi ile elde edilen blastokist aşamasındaki embriyonun transferi ile gebelik elde edilebilmektedir. Özellikle transferlerde embriyonun 3. günü yerine 5. gününün tercih edilmesi çok daha başarılı sonuçlar verdiğinden, uygun olgularda transfer için yumurta toplama sonrasında 5 günlük süreç beklenmektedir.
Bunun yanı sıra iyi kalitede embriyo elde edilen eşlerde bu embriyolar blastokist aşamasına gelene kadar laboratuvar ortamında büyütülmekte ve daha sonra en iyi gelişim gösteren embriyo ile transfer gerçekleştirilerek gebelik ihtimali artırılmakta, kalan embriyolar da çiftin rızası alınarak gelecekte kullanabilmek için dondurularak saklanabilmektedir.
Blastokist aşamasında embriyo değerlendirmesi ile rahime tutunma potansiyeli en yüksek olan embriyonun seçilmesinin mümkün olması hem gebelik ihtimalini artırırken hem de tek embriyo transfer edilmesiyle çoğul gebelik riski de önlenmiş olmaktadır.
Tüp bebek tedavisi sırasında genetik tanı gerektiği durumlarda da biyopsi işlemi yine blastokist aşamasında yapılmaktadır. İşlemin faydaları için genel olarak bakıldığında tüp bebek tedavisinde 5 veya 6. gün blastokist evresine ulaşan iyi kaliteli embriyolar transfer edilmekte olup, implantasyon olasılığı artan bu transferler ile tüp bebek başarı oranı da yükselmektedir.
Blastokist (5. Gün Embriyosu Transferi) Nedir?
Blastokist aşaması, embriyonun hücre sayısının 250-300 hücreye ulaştığı, bebeği oluşturacak olan iç hücre kitlesi (inner cell mass) ve bebeğin eşini yani plasentayı oluşturacak dış hücre kitlesinin (trofoektoderm) ayrışmaya başladığı sürece verilen isimdir. Gelişimini güzel bir şekilde devam ettirerek 5. güne ulaşan embriyoya blastokist adı verilmektedir.
Yani bu embriyonun laboratuvar şartlarında, tüp bebek işlemi sürecinde son aşamasına verilen isimdir. Blastokist evresi içerisinde bulunan iyi kaliteli bir embriyo rahim içine yerleştirildiğinde rahimde bulunan iç zara tutunma ihtimali oldukça yüksek olmaktadır.
Yumurtanın sperm ile döllenmesinden sonra meydana gelen embriyo döllenmeden itibaren ilk 5 veya 6 gün içerisinde sürekli olarak mitoz bölünmeyle bölünerek gelişim göstermektedir. Bu evrede bir embriyoda yaklaşık olarak 250 ila 300 hücre bulunması gerekmekte olup hedeflenen sayıya ve gelişime ulaşan embriyonun belirlenerek anneye transfer edilmesi sağlanmaktadır.
Böylece aslında en iyi gelişmiş olan embriyo tercih edildiğinden Blastokist tutunma oranı da oldukça yüksek olmaktadır. Taze transfer uygulamalarında transfer için son gün 5. gündür. Ancak 5. gün kalitesi transfer ya da dondurma için uygun olmadığında embriyolar 6. daha nadiren de 7. güne kadar takip edilip dondurulabilirler.
Blastokist (5. Gün Embriyosu ) Transferi Kimler İçin Uygundur?
Blastokist transferi tüp bebek tedavisinde başarı oranını arttırdığı için koşulları uygun olan eşlerde sıklıkla tercih edilmektedir. Blastokist aşamasında embriyo transferi yapılabilmesi için embriyonun 5. ya da 6. günde uygun kaliteye ulaşmış olması gereklidir. 3. gün iyi kaliteli olan embriyoların ancak %45-45’i 5. gün ve %5-10 kadarı da ilaveten 6. gün iyi kaliteli blastokist aşamasında embriyoya dönüşmektedir.
Bu nedenle ben günlük pratiğimde eğer nakil yapmayı planladığım sayıdan en az 1 tane daha fazla iyi kaliteli 3. gün embriyosu varsa 5. güne gitmeyi ve blastokist aşamasında embriyo transferi yapmayı tercih ediyorum. Çünkü böylece gelişimi devam etmiş ve ilerleyebilmiş olan embriyoları daha doğrulukla tespit edebilmekte ve transfer başına gebelik şansını da yükseltmekteyiz. Ancak rezervi düşük olan, ya da ancak transfer için yeterli olacak sayıda kaliteli embriyoya sahip olan eşlerde transferi 3. gün planlamaktayım.
Genetik tanı-tarama (PGT) planı olan hastalarımızda da biyopsi işlemini 5. ya da 6. günde yani blastokist aşamasında yapmaktayız.
Blastokist Transferinin Avantajları Nelerdir?
Özellikle tüp bebek tedavisi görmek mecburiyetinde olan kişilerin bu süreçte kendilerine en faydalı ve avantaj sağlayacak olan yöntemi seçmek istemeleri oldukça doğaldır. Blastokist transferinin özellikle başarı oranındaki yükseliş en önemli avantajı olarak ortaya çıkmaktadır.
Laboratuvar ortamında ilk 5 gün takip edilen embriyolardan son dönemde yani 5. günde en iyi gelişim göstermiş embriyo seçilerek tutunma şansı yükseltilmektedir.
Aynı zamanda çoklu gebelik oluşumu ihtimali de ortadan kalkmakta olup transfer sırasında sadece tek bir embriyo seçilerek transfer gerçekleştirildiğinden tekiz gebelik söz konusu olmaktadır. Aynı zamanda blastokist aşamasında olan embriyonun dondurulması ile ileride kullanımda sağ kalım ve gebelik ihtimali daha yüksek olmaktadır.
Blastokist Kalitesi Nasıl Ölçülür?
Tüp bebek tedavilerinde iyi kaliteli embriyo elde edilmesi gebelik oranları açısından çok önemli bir faktördür. Günümüzde tüp bebek uygulamalarında tek blastokist aşamasında embriyo transferi ile çok etkin bir şekilde gebeliği elde edebilmekte ve çoğul gebelikten de korunmaktayız.
5. güne ulaşan embriyoda genişleme derecesine, iç ve dış hücre dizilimine göre kalite belirlenir (1). İlk olarak embriyonun genişleme derecesine göre 1-6 aralığında bir puan verilir.
1 erken blastokist, 6 ise hatch blastokist anlamına gelir. 2-6 aşamasında olan blastokistlerde iç (inner cell mass) ve dış hücre tabakası (trofoektoderm) için de kalite belirteci olarak A, B ya da C şeklinde bir sınıflama yapılır. A ve B olanları iyi kaliteli kabul ederiz. C kalite olanlarla gebelik şansı daha düşük olmaktadır.
Blastokist Transferi Nasıl Yapılır?
Tüp bebek uygulamalarında embriyo 3. gün ya da 5. gün olmasından farksız olarak benzer teknikle rahime nakledilir. Transfer sırasında anne adayının idrara sıkışık olması rahimin aksının düzelmesini sağlar ve kateterle rahim içine geçiş kolaylaşır.
Kateter yüklenen embriyo rahim ağzındaki doğal açıklıktan geçilerek rahim içine nakledilir. Bu sırada karından ultrasonografi görüntülemesi ile de kateterin ucu net olarak izlenir ve doğru bölge seçilerek transfer yapılır. İşlem sonrasında 30 dakika istirahat yeterlidir.
Blastokist ( 5. Gün Embriyo Transferi ) Transferinin Riski nedir?
Blastokist aşamasında transferin sağlık açısından herhangi bir riski bulunmamaktadır.
Blastokist Transferi Ne Zaman Yapılır?
Yumurta toplama günü 0. gün kabul edilir. O gün döllenme sağlamak için olgun yumurtalar ile sperm mikroenjeksiyon tekniği ile birleştirilir. Ertesi gün yumurtaların hangilerinin döllendiği saptanıp takibe alınır. Döllenme günü 1. gün olarak kabul edilir.
5. ve 6. güne ulaşan embriyolar blastokist aşamasında embriyo olarak isimlendirilir. Hatta daha nadiren 7. güne kadar takip edilip uygun kaliteye ulaşanlar da dondurularak saklanabilir.
Blastokist Transferi Başarı Oranları Nasıldır?
3. gün iyi kaliteli olan embriyoların ancak %40-45’i iyi kaliteli blastokist aşamasında embriyoya dönüşebilecektir. Blastokist aşamasına ulaşabilen ve iyi kaliteli olan embriyoların rahime tutunma ihtimali yani gebelik oluşturma ihtimali daha yüksek olmaktadır.
30 yaş altında kadın yaşı varlığında tek bir blastokist aşamasında embriyo transferi ile gebelik şansı %63-65’lere kadar yükselmektedir.
Blastokist Kalitesini Ne Belirler?
Blastokist aşamasına ulaşan embriyoda hücre sayısı 250-300 ve üstüne ulaşır ve bebeği oluşturacak olan iç hücre tabakası (inner cell mass) ve bebeğin eşini yani plasentayı oluşturacak olan dış hücre tabakası ayrımlaşır ve seçilebilir hale gelir.
Bu nedenle artık embriyo hücre sayısı sayılamaz ve embriyonun genişleme derecesi ile embriyodaki bu bölümlerin kalitelerine göre bir sınıflama yapılır. Embriyo genişleme düzeyi arttıkça 1’den 6’ya bir not verilir. Aynı şekilde iç ve dış hücre tabakasında hücre sayılarına, dizilimlerine göre de A, B ya da C olarak bir sınıflama yapılır ve A ve B kalitede olan embriyoların gebelik ihtimali daha yüksektir.
Embriyo kalitesi yumurta ve sperm kalitesinden, yapılan yumurtalık uyarım protokolünden, çatlatıcı iğne yapılma zamanından ve laboratuvar koşullarından etkilenir. Laboratuvardaki ısı, nem ve gaz oranları, kullanılan malzeme kalitesi embriyo kalitesi üzerine etkilidir.
6 . Gün Dondurulmuş Blastokistler 5. Gün Gelişmiş olan Blastokistler İle Benzer Bebelik oranı Sağlar mı?
Eğer embriyo kalitesi 5. gün istediğimiz düzeyde değilse, embriyoyu bir süre daha laboratuvar ortamında izleyerek 6. günde de dondurarak saklayabiliyoruz ve ardından donma çözme hazırlığı ile, 5. gün embriyosu ile uygun günleme ile nakil planlıyoruz. Bu şekilde transferi planlana embriyoların gebelik şansı, 5. gün embriyolarına göre %4-5 düşük olsa da çok etkin bir şekilde gebelik sağlayabilirler.
3. Gün Embriyo Transferi mi 5. Gün Embriyo Transferi mi?
Koşulları uygun olan, nakletmeyi planladığımız embriyo sayısından en az 1 tane daha fazla iyi kaliteli 3. gün embriyosu olan hastalarımda transferi 5. Gün yapmayı tercih ediyorum. Çünkü böylece gelişimini devam ettiren ve rahim içine tutunma ve gebelik sağlama potansiyeli daha yüksek olan embriyoyu daha doğrulukla tespit edebiliyoruz.
Ancak embriyo kalitesi ve sayısı buna müsaade etmeyen hastalarımda 3. Gün embriyo transferi de yapmaktayım. Karar verirken eşlerin bireysel özelliklerine, kadın yaşı ve yumurtalık rezervine, varsa daha önceki tedavi geçmişlerine göre karar vermek en doğrusu olacaktır.
Blastokist Transferi ile 5. Gün Embriyo Transferi Aynı mı?
Blastokist embriyonun ulaştığı bir gelişim evresidir. Yumurta toplama gününden 5 gün sonra embriyolar blastokist aşamasına ulaşırlar ve 5, 6, 7. Gün embriyoları blastokist olarak isimlerindirilir.
5. gün embriyo transferi demek ise, embriyonun yumurta toplama sonrasında kaçıncı günde nakledildiğini ifade eder.
Blastokist ve Blastosist Farkı Nedir?
Farkı yoktur. İkisi de yumurta toplamadan sonra 5. Günden itibaren elde edilen embriyoya verilen isimlendirmedir.
Dondurulmuş Blastokist Transferi ile Taze Embriyo Transferi İşlemleri Farklı mı?
Dondurulmuş embriyo transferi için, rahim iç tabakasının, anne adayının bireysel özelliklerine göre seçilen bir hazırlık protokolü ile hazırlanması gerekir. Bu amaçla hapla hazırlamalı, doğal siklus hazırlık protokolleri ya da minimal uyarımlı hazırlık protokolleri yapılabilir. Böylece rahim iç tabakası embriyoyu kabul edebilir günlere ulaştıktan sonra donmuş embriyo çözülür ve nakledilir.
Taze embriyo transferinde ise yumurta toplama işleminden 5 gün sonra mevcut olan embriyolardan en kaliteli olanlar belirlenir ve içlerinden 1 yada 2’si seçilerek transfer yapılır. Taze transfer için son gün 5. Gündür. Bundan sonrasında transfer yapılması uygun değildir. Rahim içinin embriyoyu kabul edebilir gün aralığının dışına çıkılmış olunur.
İletişim Bilgileri
Yazar: Prof. Dr. Mehtap Polat
Telefon: +90 530 011 41 33
E-Posta: info@mehtappolat.com
Referenslar
- Schoolcraft WB, Gardner DK, Lane M, Schlenker T, Hamilton F, Meldrum DR, et al. Blastocyst culture and transfer: nalysis of results and parameters affecting outcome in two in vitro fertilization programs. Fertil Steril 999;72:604‑9. doi: 10.1016/S0015‑0282(99) 00311‑8
