Transfer edilenler dışında, kaliteli embriyoları var olan çiftlerde embriyolar dondurularak saklanabilir. Biz kliniğimizde çözme sonrasında sağ kalım oranları daha yüksek olduğu ve gebelik şansı arttığı için, uygun koşullardaki hastalarda hemen daima 5. ve ya  6. gün, vitirifkasyon tekniği ile embriyo dondurma işlemini tercih etmekteyiz.

Embriyo Dondurma Neden Yapılır?

 

Tüp bebek tedavisi sonrasında elde edilen embriyo sayısı her uygulamada farklılık göstermektedir. Elde edilecek embriyo sayısı ve  kalitesi kadın yaşından, yumurtalık rezervinden, uygulanan yumurtalık uyarım protokolünden, çatlatıcı iğne günü var olan 14-15 mm üstü boyutundaki follikül sayısından, çatlatıcı iğne zamanlamasından ve laboratuvar koşullarından etkilenmektedir.

Bu nedenle de her uygulamada farklı sayıda embriyo oluşmakta ve oluşan embriyoların da kaliteleri birbirinden farklılık göstermektedir. İlaveten kadın yaşı arttıkça yumurta sayısı azaldığı için uygulama sonrasında elde edilecek iyi kaliteli embriyo sayısı da azalmaktadır.

Tüp bebek sürecinde uygun yumurtalık uyarımı protokolü ile öncelikle yumurtalar büyütülmekte ve ardından yumurta toplama, mikroenjeksiyon, embriyo kültürü aşamalarından sonra embriyo elde edilmektedir. Elde edilen embriyolardan ancak uygun kalitede olanların içinden transfer için embriyo seçilmektedir.

Ülkemizde mevcut olan ‘Üremeye Yardımcı Tedavi Uygulamaları ve Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Hakkında Yönetmelik’ uyarınca da transfer edilecek embriyoya sınırlama getirilmiştir. Bu kapsamda 35 yaş altında bir kadına tüp bebek yapıldığında, ilk 2 uygulamada sadece tek embriyo nakledilebilirken, 2 uygulamadan sonra ya da 35 yaş üstünde 2 embriyo nakledilebilmektedir.

Bu nedenle tüp bebek tedavisi sonrasında fazlaca iyi kaliteli embriyoya ulaşan çiftlerde, transfer edilecek olan dışındaki kaliteli embriyoların dondurularak saklanması gelecekte tekrar gebelik planı olduğunda, tüp bebek süreçlerinden geçmeden basit bir rahim içi hazırlığı sonrasında gebelik elde edilmesini sağlayacaktır. Üstelik beklenen gebelik ihtimali de embriyonun dondurulduğu kadın yaşı ile uyumlu olmaktadır. Yani 30 yaşında embriyosunu dondurduğumuz bir hastamızda tekrar transferi 34 yaşında yapsak dahi gebelik şansı 30 yaş ile uyumlu olmaktadır.

Embriyo Dondurma Kimlere Yapılmaktadır?

 

Embriyo dondurma yapılabilecek hastalar;

  1. Embriyo transferi sonrasında nakledilen embriyolar dışında kaliteli embriyosu olanlarda,
  2. Polikistik over sendromu varlığında, yani uyarım sonrasında fazlaca embriyo alınacak  hastalarda aşırı uyarım sendromu (OHSS) riskinden kaçınmak için,
  3. Yumurtalık uyarımı sırasında rahim içi  ya da tüplerle ilgili bir sorun saptanan (miyoma uteri, endometrial polip, hidrosalpenks vb) ve taze transfer yapmama kararı alınan hastalarda,
  4. Preimplantasyon genetik tanı (PGT-M) ya da tarama (PGT-A & SR) kapsamında embriyolarından biyopsi alınanlarda,
  5. Fertilite koruyucu yaklaşım bünyesinde embriyo dondurma planlanan ve
  6. Rezerv düşüklüğü nedeniyle aynı siklus içinde ikili uyarım yani Dual Stimülasyon planlananlarda uygulanabilir.

Embriyo Dondurma Hangi Kalitedeki Embriyolara Yapılabilmektedir?

 

Blastokist aşamasındaki yani 5. ya da 6. güne ulaşmış embriyolardan uygun  kalitede olanları dondurabilmekteyiz. Her embriyo maalesef dondurmaya uygun kaliteye ulaşamamaktadır. Genel olarak 3. Gün iyi kalitedeki embriyoların %40-45’i 5. gün transfer ya da dondurmaya uygun  kaliteye ulaşabilmekte, ilaveten %5-6’sı da 6. Gün dondurmaya uygun hale gelebilmektedir.

Embriyo sayısı az olan ve blastokist takibine gitmeyeceğimiz çiftlerde nadir de olsa 3. gün yani klivaj evresinde embriyo dondurma da yapabilmekteyiz.

Embriyo Dondurma Hangi Teknikle Yapılmaktadır?

 

Embriyolar yavaş dondurma tekniği ya da  vitrifikasyon yöntemi ile dondurulabilirler. Biz merkezimizde, sonuçları çok daha iyi olduğu için son teknoloji olan vitrifikasyon yöntemini kullanmaktayız.

Vitrifikasyon Yöntemi Nedir?

 

Vitrifikasyon yöntemi, embriyoların dondurularak saklanmasına olanak veren bir yöntemdir. Bu teknikte embriyolar dondurulurken özel olarak kullanılan dondurma solüsyonları ile ısı hızlıca düşürülür ve embriyo içindeki sıvının dışarıya çıkması ve yerine dondurma solüsyonunun geçmesi sağlanır.

Ardından embriyolar -196 0C’deki sıvı nitrojen tanklarına kaldırılır. İşlem yaklaşık olarak 3-4 dakikada tamamlanır. Böylece embriyo dış ortam şartlarına çok daha az maruz kalmış olur. İlaveten çözme sonrasında da embriyoda sağ kalım oranları neredeyse %100 olmaktadır. 

Embriyo Kaçıncı Gün Dondurulur?

 

Günümüzde, embriyo sayı ve kalitesi müsaade ediyorsa hemen daima embriyoları blastokist aşamasına kadar takip edip ardından uygun kaliteye ulaşanları 5. ya da 6. günde (nadiren 7. gün) son teknoloji olan vitrifikasyon tekniği ile donduruyoruz. Blastokist aşamasında dondurulmuş embriyonun çözülmesi ile sağ kalım neredeyse %100 oranında oluyor  ve embriyonun transferi sonrasında gebelik oranları en az taze uygulamalar kadar hatta daha yüksek oranda olabiliyor.

Ancak rezervi düşük olan, embriyo sayısı kısıtlı olan hastalarımızda 3. günde yani klivaj aşamasında da embriyo dondurma yapabiliyoruz

Embriyo Dondurma (Kriyoprezervasyon) İşlemi Nasıl Yapılır?

 

Tüp bebek yöntemi sonrasında döllenmiş olan yumurtalar takibe alınır ve embriyo kaliteleri takip edilir. Dondurmaya uygun kalitede embriyolara ulaşılması durumunda eşlerin yazılı onamları alınarak embriyo dondurma işlemi yapılabilir.

Biz kendi pratiğimizde hastamıza planladığımız embriyo transfer sayısına göre embriyoları farklı tüplerde tekli ya da ikili olarak dondurmaktayız. Böylece tekrar kullanma gereği olduğunda sadece transfer edeceğimiz sayıda embriyoyu çözmekte ve diğerlerini donmuş olarak saklamaya devam etmekteyiz.

İşlem süresi kısa olduğu için, embriyolar dış ortama daha az maruz kaldıkları için, çözme sonrası sağ kalım neredeyse %100 olduğu için son teknoloji olan vitrifikasyon yöntemi ile embriyo dondurmayı tercih etmekteyiz.

Embriyo dondurma (kriyoprezervasyon) ne zaman yapılır?

 

Yaptığımız embriyo dondurma işlemlerinin neredeyse tama yakınında embriyo dondurmayı blastokist aşamasında 5. ya da 6. günde yapmaktayız. Ancak yumurta sayı azlığı olan olgularda 3. gün dondurma da yapabilmekteyiz.

Embriyo Dondurma ( Vitrifikasyon ) Ücreti

 

Embriyo dondurma işlemi son teknoloji vitrifikasyon yöntemi ile yapıldığı, özel dondurma solüsyonları kullanıldığı ve uygun kalitedeki embriyolar farklı farklı tüplerde dondurularak saklandığı için embriyo dondurma işleminin bir maliyeti olmaktadır. Bu kapsamda biz hastalarımız için bir paket fiyat uygulamaktayız. Böylece dondurmaya uygun kalitedeki embriyo sayısı artsa da ilave ücret olmaksızın tüm embriyolar aynı paket fiyat dahilinde dondurulabilmektedir.

Embriyo dondurma ücretleri hakkında bilgi almak için sitemiz üzerinde bulunan WhatsApp hattından bizlerle iletişime geçebilirsiniz

Embriyo Dondurma ile Tüp Bebek Nasıl Olur?

 

Hastalarımızda öncelikle tüp bebek sürecini yapmaktayız. Ardından da eğer taze transfer yapmayı planlıyorsak transfer yapacağımız embriyo/embriyolar dışında kaliteli embriyo varsa onları gelecekte kullanmak üzere dondurabilmekteyiz.

Eğer hastamızda yumurta sayımız çok fazla ise, polikistik over varsa aşırı uyarımdan (OHSS) korunmak için, genetik tanı-tarama planı yaptığımız hastalarımızda (PGT), tüp bebek yumurtalık uyarımı sırasında  rahim ya da tüplerle ilgili nakile uygun olmayan bir durum söz konusu ise (kanama, polip ya da miyom basısı görülmesi, hidrosalpenks vb), embriyo biriktirme planlıyorsak yani taze transfer planımız yoksa da tüp bebek tedavisi sonrasında elde ettiğimiz uygun kalitedeki embriyoları dondurabiliriz.

Dondurulmuş Embriyo Transferi Öncesi Hazırlık Nasıl Yapılır?

 

Dondurulmuş embriyonun nakledilebilmesi için öncelikle rahim içinin uygun şekilde hazırlanması gerekir. Bir adet döngüsünde rahimin embriyoyu kabul edebilir gün aralığı 3-4 gündür. O nedenle rahim içinin uygun şekilde hazırlanması ve transfer gününün tespiti başarı açısından önemlidir. Mevcut hazırlık protokollerinin birbirine bir üstünlüğü bulunmamaktadır. Ancak hazırlık aşamasında bir takım farklılıkları söz konusudur. Bu konuda benim de dahil olduğum çalışma grubumuzun daha önce yaptığı yayınlardan daha geniş bilgiye ulaşabilirsiniz (1-7).

Rahim içinin hazırlığı kapsamında birkaç faklı hazırlık protokolü bulunmaktadır.

  • Hormonlu Hazırlama Protokolü (HRT):

Tüm dünyada en sık tercih edilen hazırlık protokolüdür. Avantajı çok az takip gerektirmesi, kullanılan haplar sayesinde transfer günü açısından esneklik sunmasıdır.  Özellikle adet düzensizliği ve yumurtlama sorunu olan kadınlarda, şehir dışından transfer için gelecek hastalarda tercih ettiğimiz bir protokoldür. Kullanılan ilaçlarla rahim içi hazır hale getirilir ve transfer planlanır.

  • Doğal Siklus Hazırlık Protokolleri:

Tamamen doğal ya da modifiye doğal siklus  hazırlık protokolü yapılabilir. Bu protokolün yapılabilmesi için kadının düzenli adet görüyor olması gerekir. Çünkü öncelikle o ay kendiliğinden büyüyen yumurta kesesi takip edilir ve ardından ya kendiliğinden yumurtlama gününe göre ya da dışardan yapılan çatlatıcı iğne ile gün belirlenerek transfer günü planlanır. Avantajı hemen hiç ilaç kullanımı olmamasıdır. Dezavantajı ise transfer zamanı belirlenmesi için sık takip gerekmesi ve tamamiyle doğal siklusta transfer günü için hiç esneklik olmaması, modifiye doğal siklusta da ancak 1-2 gün esneklik olmasıdır. 

  • Hafif Uyarımlı Hazırlık Protokolleri:

Son yıllarda git gide daha fazla kullanım alanı bulan bu hazırlık protokolünde hapla (sıklıkla bu şekilde yapmaktayım) ya da günlük iğne ile yumurta büyütülüp, istenen boyuta gelince çatlatıcı iğne yapıp transfer zamanı belirlenmektedir. Bu protokol transfer zamanlaması için 1-2 gün esneklik sağlamakta, yumurta gelişimi ilaçla sağlandığı için adet düzensizliği olanlarda da yapılabilmekte ve haplı hazırlamalı protokole göre daha az ilaç yükü olduğu için de hastalar tarafından da kolay tolere edilmektedir. Ben de son yıllarda uygun olgularda daha ağırlıklı olarak bu protokolü tercih etmekteyim.

Dondurulmuş embriyo transferleri ile başarı şansı ne kadar olmaktadır?

 

Blastokist aşamasında dondurulmuş embriyoların çözülmesi ile sağ kalım oranları neredeyse %100 civarında olmakta ve en az taze uygulamaya yakın gebelik oranları elde edilebilmektedir. Özellikle 30 yaş altında gebelik oranları %60’lar civarına çıkmaktadır.  

Çözülen Embriyolar Taze Embriyo ile Aynı Verime Sahip mi?

 

Laboratuvar koşulları ile embriyo dondurma ve çözme işlemini yapan embriyoloğun tecrübesi elbette başarı oranlarını belirgin olarak etkilemektedir. Ancak iyi koşulları olan laboratuvarlarda, hekim de tecrübeli ise, usulünce rahim hazırlığı yapar ise donma çözme sonrasında gebelik şansı en az taze uygulama kadar hatta %3-5 daha fazla olmaktadır.

Dondurulduktan Sonra Çözülen Embriyoların Yaşama ve Canlılık Durumu Nasıldır?

 

Donma çözme uygulaması sonrasında sağ kalım oranını embriyonun dondurulurken ki kalitesi, embriyo günü, işlemi yapan embriyoloğun tecrübesi, kullanılan malzeme kalitesi etkilemektedir. Bizim yaptığımız uygulamalarda son teknoloji dondurma tekniğini (vitrifikasyon) kullanmaktayız ve bu şekilde dondurduğumuz embriyolarda  çözme sonrasında sağ kalım oranı neredeyse %100 olmaktadır.  Elde edilen gebeliklerde de bebeğin sağlığı açısından ilave bir risk oluşmamaktadır.

Çözülmüş Embriyonun Transferi Nasıl Yapılır?

 

Transfer için belirlenen gün, dondurulmuş olan embriyo sıvı azot tankından çıkarılır ve çözülür. Ardından mikroskop altında değerlendirilir. Çözme sonrasında embriyonun sıvıyı içerisine alarak şişmesi ve hücre kaybı olmaması nakil sonrası başarı şansı açısından önemlidir.

Ardından embriyo tıpkı taze transferde yapıldığı gibi, katetere yüklenir ve rahim içine transfer edilir. İşlem idrara sıkışık olarak yapılır. Bu sayede karından yapılan ultrason ile rahim net olarak görüntülenir ve işlem yaklaşık 2-3 dakikada tamamlanır.

Dondurulmuş embriyo transferi sonrasında elde edilen gebelikler güvenli midir?


Dondurulmuş embriyoların çözülmesi sonrasında elde edilen gebeliklerde, bebekte büyük ve küçük anomali riski kendiliğinden ya da tüp bebekte taze uygulama ile elde edilen gebeliklerden doğan bebeklerle aynı orandadır. Ancak dondurulmuş embriyonun nakli sonrasında doğan bebeklerde doğum ağırlığı biraz daha yüksek olabilmektedir.

Dondurulmuş Embriyolar Ne Kadar Süre Saklanabilirler?

 

Üremeye Yardımcı Tedavi Uygulamaları ve Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Hakkında Yönetmelik uyarınca embriyolar, her yıl çiftin embriyoların dondurulmuş halde saklanmalarına müsaade etmeleri halinde 5 yıl süre ile saklanabilmektedirler. 5 yıl sonunda da çiftin istemesi halinde Sağlık Bakanlığı’ndan alınacak onay sonrasında ilave 5 yıl daha saklanabilmektedir.

Unutulmamalıdır ki kadının gebelik şansını yumurtanın elde edildiği yaşı belirgin olarak etkilemektedir. Bu kapsamda dondurma yapılan yaştaki gebelik oranları güncel yaş artmış olsa da korunmuş olur. Bu durum özellikle kadın yaşı ilerlemiş olanlarda bir avantaj haline gelecektir.

Referanslar

  • Yaralı, M.Polat, S.Mümüşoğlu, İ.Yaralı, G.Bozdağ ‘Preparation of endometrium for frozen embryo replacement cycles: a systematic review and meta-analysis.’ J Assist Reprod Genet. 2016 Oct;33(10):1287-1304. Epub 2016 Aug 22.
  • Polat, S. Mumusoglu, G. Bozdag, I.Y. Ozbek, P. Humaidan, H. Yaralı, ‘Addition of Intramuscular Progesterone to Vaginal Progesterone in Hormone Replacement Theraphy in Vitrified-Warmed Blastocyst Transfer Cycles’
    Reproductive BioMedicine Online, 2020 Jun 40(6):812-818, https:// doi.org/10.1016/j.rbmo.2020.01.031 .
  • Mumusoglu, M. Polat, IY. Ozbek, G. Bozdag, E.G. Papanikolaou, S.C. Esteves, P. Humaidan, H. Yarali, ‘Preparation of the Endometrium for Frozen Embryo Transfer: A Systematic Review’ Front Endocrinol (Lausanne). 2021 Jul 9;12:688237. doi: 10.3389/fendo.2021.688237. eCollection 2021.
  • Yarali, M. Polat, S. Mumusoglu, I.Y. Ozbek, M. Erden, G. Bozdag, P. Humaidan, ‘Subcutaneous luteal phase progesterone rescue rectifies ongoing pregnancy rates in hormone replacement therapy vitrified-warmed blastocyst transfer cycles’ Reprod Biomed Online. 2021 Jul;43(1):45-51. doi: 10.1016/j.rbmo.2021.04.011. Epub 2021 Apr 24.
  • Erden, S. Mumusoglu, M. Polat, I.Y. Ozbek, S.C. Esteves, P. Humaidan, H. Yarali, ‘The LH surge and ovulation re-visited: a systematic review and meta-analysis and implications for true natural cycle frozen thawed embryo transfer’  Hum Reprod Update. 2022 Aug 25;28(5):717-732. doi: 10.1093/humupd/dmac012.
  • Erden, M. Polat, S. Mumusoglu, IY Ozbek, G.O. Dere, L.K. Sokmensuer, S.C. Esteves, P. Humaidan, H. Yarali, ‘ Vitrified-warmed blastocyst transfer timing related to LH surge in true natural cycle and its impact on ongoing pregnancy rates’ Reprod Biomed Online. 2022 Sep;45(3):440-447. doi: 10.1016/j.rbmo.2022.04.018. Epub 2022 May 5.
  • Yarali, S. Mumusoglu, M. Polat, M. Erden, I.Y. Ozbek, S.C. Esteves, P. Humaidan, ‘ Comparison of the efficacy of subcutaneous versus vaginal progesterone using a rescue protocol in vitrified blastocyst transfer cycles’ Reprod Biomed Online. 2023 May 16:103233. doi: 10.1016/j.rbmo.2023.05.005.

 

İletişim Bilgileri

Yazar: Prof. Dr. Mehtap Polat
Telefon: +90 530 011 41 33
E-Posta: info@mehtappolat.com