Yumurta Dondurma İşlemi
YUMURTA DONDURMA İŞLEMİ KİMLERE YAPILABİLİR?
Kadın üreme hücresine yumurta denir ve yumurta vücudun en büyük hücresidir. Bir kadının, yapılan yumurtalık uyarımı sonrasında elde edilen yumurtalarının gelecekte arzu ettiği zaman tüp bebek yöntemi ile kullanılması için saklanmasına yumurta dondurma denmektedir.
YUMURTA DONDURMA İŞLEMİ KİMLERE YAPILABİLİR?
30 Eylül 2014 yılında yayınlanan Üremeye Yardımcı Tedavi uygulamaları ve Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Hakkında yönetmelik ile bazı koşullar dahilinde, doğurganlığın korunması için yumurta dondurulmasına müsade edilmiştir.
- Ailede anne, teyze, kızkardeş gibi yakınlarında erken menapoz öyküsü olan kadınlarda,
- Yumurtalıkların alınmasını gerektiren bir hastalık varlığında,
- Herhangi bir nedenle kemoterapi ya da radyoterapi uygulanma gereği varlığında,
- Yumurtalık rezervi düşük olarak saptanmış ise ve şu an bebek sahibi olma planı yok ise kadının yumurtalıkları dondurularak saklanabilir.
YUMURTA DONDURMA SÜRECİ NASIL OLMAKTADIR?
Yumurta dondurma yapılabilmesi için öncelikle kadının yumurtalıklarında çoklu yumurta gelişimi sağlanmalıdır. Çünkü her kadın, normal şartlarda her ay sadece bir yumurta yumurtlamakta ve kişiden kişiye değişen sayıda yumurta hücresini de gelişemeden kaybetmektedir. Dışarıdan verilecek ilaçlar yardımı ile bu kaybedilecek olan yumurtaların da büyütülmesi ve çoklu yumurta gelişiminin sağlanması esastır. Bu nedenle öncelikle kadının muayenesi sonrasında, yumurtalık uyarımı için uygun olan uyarım protokolü seçilir. Bu protokol seçimi, kadının yaşına, adet düzenine, yumurtalık rezervine ve ilave bir sağlık sorunu olup olmamasına göre yapılır.
Ardından arzu edilen ay, seçilen bu protokol kapsamında uygun ilaçlara başlanarak kadının adeti ile birlikte yumurta geliştirici ilaçlara başlanır. Yumurta keseleri yani folliküller istenen boyuta gelene kadar ki genel olarak önde gidenlerin boyutlarının 17 mm’ye ulaşmasını isteriz, birkaç gün aralıklar ile ultrasonografi ile takip yapılır. Genellikle yumurta keselerinin istenen boyuta gelmesi için 8-10 gün yumurtalık uyarımı yapılması gerekli olmaktadır. Yumurtalıkların uyarılması ile ilgili detaylara ulaşmak için Yumurtalıkların Uyarılması makalemizi okuyabilirsiniz.
Yumurta keseleri istenilen boyuta ulaştığı zaman yumurtaların olgunlaşmasını sağlamak için çatlatıcı iğne yapılmakta ve ardından hafif anestezi altında yumurta toplama işlemi yapılmaktadır. Yumurta toplama işlemini merkezimizde hemen daima anestezi altında uyguladığımız için işlem boyunca ağrı hissedilmemektedir ve süreç yaklaşık olarak 10-15 dakika sürmektedir.
Yumurta toplama yapıldığı gün yumurtalar, etraflarındaki hücreler eritildikten sonra mikroskop altında olgunlukları açısından değerlendirilir ve olgun olan yumurtalar vitrifikasyon tekniği ile ikili üçlü gruplar halinde dondurulurlar. Vitrifikasyon tekniğinde özel solüsyonlar sayesinde hücre içindeki sıvının hücre dışına çıkışı sağlanmakta ve yerine cryoprotektan dediğimiz sıvı geçmektedir. Ardından da yumurtalar -1960C’deki sıvı nitrojen içeren tanklara kaldırılarak saklanmaktadır. Toplama sonrasında sadece olgun olan yumurtalar dondurularak saklanabilmektedir. Toplanan yumurtaların yaklaşık olarak %80’ni olgun olmaktadır.
YUMURTA DONDURMADA ÖNEMLİ NOKTALAR NELERDİR?
Yumurtalık uyarmının usulünce yapılması, tek bir uyarım siklusu sonunda elde edilecek yumurta sayısını arttıracaktır. Bu nedenle kadının bireysel özelliklerine ve yumurtalık rezervine göre en uygun yumurtalık uyarım protokolünün seçilmesi ve uygun ilaç dozlarının kullanılması elde edilecek yumurta sayısını etkileyecektir. İlaveten çatlatıcı iğne zamanlaması da başarı şansı etkilemektedir. Uygun zamandan daha erken ya da geç çatlatıcı iğne yapılması olgun yumurta sayısını düşürebilir ya da erken çatlama gibi sorunlara yol açabilir.
DOĞURGANLIĞI KORUMAK İÇİN KAÇ YUMURTA DONDURULMALIDIR?
Kadın yaşı, hem yumurta sayısını hem de yumurta kalitesini etkileyen önemli bir faktördür. Her kız çocuğu doğuştan sabit sayıda yumurta hücresi ile doğmakta ve ergenlikten itibaren her ay 1 yumurta yumurtlanırken belli sayıda yumurtayı da kaybetmektedir. Ancak hiçbir kadının ne kendiliğinden ne de ilaç tedavisi ile yeni yumurta yapma şansı yoktur. Bu nedenle yaş ilerledikçe yumurtalıklarda kalan yumurta sayısı azalmaktadır. İlaveten, kadın yaşı ilerledikçe, yumurtaların kromozomal olarak sorunlu olma, yani sağlıksız olma riski artmakta ve bu nedenle gebe kalmak genç yaşlara göre güçleşmekte, elde edilen gebeliğin düşükle kaybedilme riski artmakta ve bebekte başta Down Sendromu olmak üzere anomali görülme riski artmaktadır.
Bu nedenle, dondurulmasını önereceğimiz yumurta sayısı kadın yaşına göre değişmektedir. 35 yaş altında 8-10 olgun yumurta dondurulması yeterli olabilecekken, 40 yaş üstünde daha fazla olgun yumurtaya ihtiyaç olacaktır. Bu nedenle sadece birkaç tane yumurta dondurulması doğurganlığın korunduğu anlamına gelmemektedir. Kadın yaşının doğurganlık üzerine etkisini daha iyi anlayabilmeniz için Preimplantasyon Genetik Tarama (PGT-A) makalemi okuyabilirsiniz.
