Kadınlarda bulunan fallop tüplerinin karın boşluğuna açılan uç kısmının tıkanması ve içinin sıvı ile dolması sonucunda ortaya çıkan hastalığa verilen isim hidrosalpenkstir.
Düzenli olarak her ay yumurtalıklarda yer alan yumurtalardan bir kısmı beyinde bulunan hipofiz bezinden salgılanan FSH ve LH hormonları sayesinde uyarılarak olgunlaşmaya başlar. Gelişen yumurtalardan seçilen bir tanesi, içinde bulunduğu kesecik olarak bilinen follikülü çatlatarak yumurtalıktan atılır ve fallop tüpü tarafından yakalanır. Kadın vücudunda sağ ve sol taraf da bulunan, bir ucu rahime, diğer ucu karın boşluğuna açılan tüpler yaklaşık olarak 8-10 santimetre uzunluğundadırlar.
Gelişen yumurta fallop tüplerinde iken, karşı cinsin üreme hücresi olan spermle karşılaşması durumunda döllenme oluşur ve gelişen embriyo ilk birkaç günü tüpte geçirdikten sonra rahime ulaşır ve yerleşerek gebeliği oluşturur. Her iki tüpte de var olan bir sorun gebeliğin meydana gelmesine engel olabilir ya da dış gebelik riski yaratabilirken, sadece birinin sağlıklı olması durumunda gebelik gelişebilir.
Bu yüzden kadın üreme organlarından biri olan fallop tüplerinin sağlıklı ve işlevsel olması oldukça önemlidir. Tüplerin karın boşluğuna açılan ucunun tıkanması neticesinde içleri sıvıyla dolarak hidrosalpenks gelişmesine neden olabilir.
Hidrosalpenks Ne Demek?
Kadın vücudunda bulunan ve üreme organı olan yumurtalıklardan rahime doğru uzanan fallop tüpleri, yumurtanın spermle bir araya gelerek döllendiği ve oluşan zigotun ilk günlerini geçirdiği yerdir.
Ancak tüplerin karın boşluğuna açılan uç kısmı, geçirilmiş enfeksiyonlar, ameliyat ya da endometriosis varlığı gibi nedenlerle tıkanabilir ve tüp içi sıvı ile dolabilir. Oluşan embriyoyu öldürücü nitelikte toksik olan bu sıvı hem gebe kalmayı güçleştirir ve hem de oluşan gebeliğin dış gebelik ile ya da düşükle kaybedilme riskini arttırır. Bu nedenle üreme açısından çok önemlidir.
Hidrosalpenks Belirtileri Nelerdir?
Çocuk sahibi olmak isteyen çiftler korunmamaya ve düzenli cinsel ilişkiye rağmen gebe kalamıyorlarsa kadına ya da erkeğe ait bir sorun olabilir. Hidrosalpenks varlığında, tek tarafta bile olsa kendiliğinden ya da tüp bebek tedavisi sonrasında gebelik ihtimalinde azalma, dış gebelik riskinde artış ve düşük ile gebeliğin kaybedilme ihtimalinde artma görülebilir.
Hidrosalpenks olarak bilinen bu hastalık genellikle hiç belirti vermez. Fakat bazı durumlarda aralıklarla karın ve kasık bölgesinde ağrı ve yanma gibi şikâyetlere neden olabilir. Bazen de cinsel ilişki sırasında kasık ağrısına da neden olabilir. İlaveten tüp içinde biriken sıvı rahim içine doğru akabilir ve adet dışı dönemde kahverengi renkli akıntıya da yol açabilir. Ya da muayenede ultrasonografi sırasında rahim içinde sıvı toplandığı görülebilir.
Hidrosalpenks varlığında, eğer her iki tüpü de etkiledi ise kadınların doğal yollarla gebe kalmaları çok güçtür. Fakat bazı durumlarda, tek fallop tüpünün işlevsel olması ile kişi doğal yollarla da hamile kalabilir. Hidrosalpenks, gebelik planlaması yapmayan kişilerin kolaylıkla fark edebileceği bir durum değildir.
Hidrosalpenksin Nedenleri Nelerdir?
Hidrosalpenks fallop tüpünün karın boşluğuna açılan kısmının tıkanması ve tüpün içinde sıvı toplanması ile oluşan bir rahatsızlıktır. Tüpün ucunda tıkanmaya yol açabilecek olan karından ameliyat geçirilmesi, pelvik inflamatuar hastalık (PID) dediğimiz rahim, tüp ve yumurtalıkları ilgilendiren enfeksiyon geçirilmiş olması, Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE), klamidya, gonore enfeksiyonu ve çikolata kisti (endometriozis) varlığında da hidrosalpenks görülme riski artmaktadır.
Hidrosalpenks Tanısı Nasıl Konulur?
Kadın yaşı 35 yaş altında iken 1 (bir) yıl, 35 yaş üzerinde iken ise 6 ay düzenli cinsel ilişkiye rağmen gebelik oluşmadı ise, çiftlerin, uzman bir doktora başvurmasını öneririz. Doktor çiftin öyküsünü ayrıntılı bir şekilde alır ve ardından jinekolojik muayene yapar. Jinekolojik muayeneden sonra kişi, ultrasonografi ile incelemeye alınır.
Hidrosalpenks teşhisi her zaman ultrasonografi ile konamayabilir ancak şüphelenilmesi halinde rahim tüp filmi (HSG) ile kesin tanı konulabilir. Salin infüzyon sonohisterografi (SIS) her zaman net bulgu vermeyebilir.
Hidrosalpenks Nasıl Tedavi Edilir?
Hidrosalpenksin tek tedavi yöntemi cerrahi yolla tüpün alınmasıdır. Gebelik düşünmeyen kadınlarda tedavi edilmesi çok gerekli değildir. Gebelik düşünen kişilerde ise gebelik planı öncesinde alınması önerilir. Hidrosalpenks tedavisinde laparoskopik cerrahi yöntemi, oldukça etkin bir yöntemdir.
Laparoskopik cerrahi yönteminde kişi genel anestezi altında ameliyata alınır. Batın (Karın) bölgesinde açılan küçük kesilerle içeriye görüntüleme cihazı ve diğer laparoskopik el aletleri yerleştirilerek Hidrosalpenksin teşhisi ve tedavisi aynı anda yapılabilir.
Hidrosalpenks İçin Cerrahi Müdahale Gerekli Midir?
Hidrosalpenks içinde biriken sıvı embriyo için toksik olduğundan dolayı, gebelik düşünen bir anne adayında hidrosalpenks varlığında tüpe yönelik müdahale yapılmasını öneririz. Hidrosalpenksin tedavi yolu cerrahi yolla tüpün alınmasıdır. Günümüz koşullarında bu tedaviyi laparoskopik yolla yapabilmekteyiz.
Daha nadiren tüpe yeni bir açıklık sağlanması (tubal rekanalizasyon), tüpün içindeki sıvının boşaltılması da denenebilir. Ancak etkinlikleri daha düşük yöntemlerdir. Eğer karın içinde şiddetli yapışıklık var ise ve tüpü tamamen çıkarmak teknik olarak güçlük arz ediyorsa o zaman tüpün rahimle bağlantısının kesilmesi (tubal ligasyon) de etkin olarak hidrosalpenksin olumsuz etkisinden korunmayı sağlayacaktır.
Laparoskopik Tüp Çıkarma (Salpenjektomi) Nedir?
Laparoskopi, karın içine 1 cm’nin altında uzunluktaki kesilerden girilerek karın içinin kamera yardımı ile gözlenmesini ve aynı zamanda cerrahi müdahale de yapılmasını sağlayan bir endoskopi yöntemidir. Hidrosalpenks varlığında, laparoskopik yolla tüpler değerlendirilebilir, tüpün alınma işlemi yani salpenjektomi ameliyatı laparoskopik yolla yapılabilir. Böylece karından çok minik kesilerle operasyon gerçekleştirilebilir ve iyileşme süresi çok kısa olur. Hasta hızla günlük hayatına dönebilir.
Tüplerin Bağlanması Hidrosalpenksi Tedavi Eder mi?
Eğer karın içinde şiddetli yapışıklık varsa ve operasyon sırasında tüp rahim, yumurtalıklar ve barsak arasındaki şiddetli yapışıklığın içine gömülmüş halde ise, tüpün tamamını çıkarmak için yapılacak müdahalede organ zedelenme riski yüksekse, tüpün rahimle bağlantısı yakılıp kesilebilir ve tüpün rahimle bağlantısı böylece önlenmiş olur ve tüp karın içinde bırakılabilir. Tüpün rahimle bağlantısı kesildiği için de içindeki sıvı rahime dökülemez ve embriyoya zarar verici etkisi olmaz.
Hidrosalpenks İçin Tüp Bebek Öncesi Ameliyat Şart mı?
Her türlü bebek isteği varlığında hidrosalpenks gebelik şansını azalttığı, oluşan gebelikte dış gebelik riski ve düşük riskini arttırdığı için gebelik planı öncesinde tedavi edilmesini isteriz. Tüp bebek kararı verdiğimiz hastalarda da hidrosalpenkse yönelik ameliyat planladıktan sonra en az 2 ay iyileşme dönemini bekleyip ardından tüp bebek tedavisine başlamaktayız.
Hidrosalpenksin İlaçla Tedavisi Mümkün mü?
Hayır. Hidrosalpenksin ilaçla tedavisi bulunmamaktadır.
Hidrosalpenksin Tekrar Etme Riski Var mı?
Eğer tüp alındı ise (salpenjektomi) ya da rahimle bağlantısı kesildi ise tekrar sorun yaratmayacaktır. Ancak etkinliği daha düşük olan alternatif yöntemler seçilirse (tüpün yeniden ağızlaştırılması ve içindeki sıvının boşaltılması gibi) o zaman tekrarlayabilir.
Hidrosalpenks Adet Düzenini Etkiler mi?
Hayır hidrosalpenks hormonal döngüyü ve adet düzenini olumsuz etkilemez. Ancak tüp içinde biriken sıvı rahime doğru akarsa adet aralarında kahverengi koyu renkli vajinal akıntıya sebep olabilir.
Hidrosalpenks Hangi Kadınları Daha Çok Etkiler?
Çikolata kisti olan, karından ameliyat geçirmiş olan, dış gebelik öyküsü bulunanlarda ve rahim-tüp-yumurtalıklar ile ilgili enfeksiyon geçirmiş olan kadınlarda (Salpenjit, PID) hidrosalpenks görülme riski daha yüksek olmaktadır.
İletişim Bilgileri
Yazar: Prof. Dr. Mehtap Polat
Telefon: +90 530 011 41 33
E-Posta: info@mehtappolat.com
