Aşılama Tedavisi

Aşılama (intrauterin inseminasyon-IUI) tedavisi, kadının yumurtlama zamanında, erkeğin mastürbasyon ile ürettiği spermin yıkanıp, diğer hücrelerden ve hareketsiz spermlerden temizlenerek, konsantre ve haraketli spermin rahim içine nakledilmesi işlemidir.

Aşılama İçin Gerekli Durumlar Nelerdir?

Aşılama tedavisinin yapılabilmesi için, yumurtlamanın sağlanmış olması, en azından tek taraflı açık tüp varlığı ve yıkama sonrasında yeterli hareketli sperm elde edilmiş olması gereklidir. Özellikle hareketli sperm sayısının 10 milyon üzerinde olması başarı şansını arttırmaktadır.

Aşılama Tedavisi için Yumurta Gelişimi Nasıl Sağlanır?

Yumurtlama sonrasında, yumurta hücresinin döllenebildiği zaman sadece ilk 24 saattir. Bu nedenle, aşılama zamanlaması buna göre yapılmalıdır. Aşılama tedavisi kadının o ay kendiliğinden geliştirdiği yumurta kesesinin takibi ve ardından yumurtalamasının tespit edilmesi sonrasında yapılabildiği gibi, yumurtlamayı uyarıcı hap (klomifen sitrat ya da letrozole) ya da günlük iğne kullanımı (gonadotropinler) sonrasında da yapılabilir. Yapılan araştırmalar, günlük iğne (gonadotropinler) ile yumurta kesesi gelişiminin sağlanması ve çatlatıcı iğne yapılması sonrasında aşılama yapılması ile gebelik oranlarının diğer uyarımlara göre daha yüksek olduğunu göstermektedir. Ancak, günlük iğne ile yumurta kesesi gelişiminin sağlanması dikkatle yapılmalı ve bir ya da 2 yumurta kesesinden fazla gelişim olmayacak şekilde doz ayarlaması yapılmalıdır. Fazla yumurta kesesi gelişmesi çoğul gebelik riski yaratacaktır ve Yönetmeliğimiz uyarınca da yasaklanmıştır. Çatlatıcı iğne uygulanmasından 36-40 saat sonrasında aşılama yapılması planlanmaktadır. 

Aşılama için Sperm Hazırlığı Nasıl Yapılır?

Aşılama günü, 2-6 günlük cinsel perhiz sonrasında, erkeğin mastürbasyonla sperm üretmesi istenir. İdeal olan, sperm hazırlığının ve aşılamanın yapılacağı merkezde, izole bir odada spermin üretilmesidir. Sperm üretimi sırasında, toksik olmaması açısından herhangi bir kayganlaştırıcı ya da kimyasal madde kullanılmamalıdır. Steril kaba üretilen semen örneği, hazırlığı yapacak biyoloğa teslim edilmelidir. Sperm yıkama ve hazırlığı sırasında, semende bulunan ölü hücreler, prostat sıvısı, hareketsiz hücreler ve prostoglandinler dediğimiz maddeler, rahim de kasılmaya ya da kadında alerjik reaksiyona yol açabilecekleri için uzaklaştırılır. 

Sperm hazırlanması amacıyla en sık kullanılan 2 yöntem ‘swim up (yüzdürme)’ ve ‘density gradient centrifugation’ teknikleridir. Yapılan çalışmalar gebelik oranları açısından birbirlerine üstünlüğü olmadığı yönünde olsa da daha fazla hareketli sperm elde edilebilmesi nedeniyle biz merkezimizde ‘density gradient centrifugation’ tekniği ile sperm hazırlamayı tercih etmekteyiz.

Sperm hazırlanması amacıyla en sık kullanılan 2 yöntem ‘swim up (yüzdürme)’ ve ‘density gradient centrifugation’ teknikleridir. Yapılan çalışmalar gebelik oranları açısından birbirlerine üstünlüğü olmadığı yönünde olsa da daha fazla hareketli sperm elde edilebilmesi nedeniyle biz merkezimizde ‘density gradient centrifugation’ tekniği ile sperm hazırlamayı tercih etmekteyiz.

Yıkama sonrası elde edilen hareketli sperm sayısı 5-10 milyon üzerinde olan çiftlerde gebelik şansı daha az sperm olmasına göre anlamlı olarak daha yüksek olmaktadır.

Aşılama İşlemi Zor Bir İşlem Midir?

Aşılama, anne adayı için acı verici olmayan, tamamen ağrısız bir işlemdir.
Aşılama işlemi için gelinirken, anne adayının idrara sıkışık olması, sperm yüklü kateter ile rahim ağzından geçişi kolaylaştıracaktır. Vajene bir spekulum (muayene aleti) yerleştirilmesini takiben, yumuşak bir katetere çekilmiş olan hazırlanmış konsantre sperm, karından yapılan  ultrasonografi ile kateter ucu takip edilerek rahim içine nakledilir. İşlem sırasında rahim kasılmalarına neden olmamak için rahim tepe noktasına (fundus) dokunulmaması önemlidir. 

Aşılama işlemi için gelinirken, kadının idrara sıkışık olması, rahim ağzından geçişi kolaylaştıracaktır. Vajene bir spekulum yerleştirilmesini takiben, yumuşak bir katetere çekilmiş olan hazırlanmış konsantre sperm, karından yapılan  ultrasonografi ile kateter ucu takip edilerek rahim içine nakledilir. İşlem sırasında rahim kasılmalarına neden olmamak için rahim tepe noktasına (fundus) dokunulmaması önemlidir.  İşlem 2-3 dakikada tamamlanır. Aşılama sonrasında istirahat edilmesine gerek yoktur ve normal yaşama dönülebilir. Vajinismusu olan kadınlarda aşılama işlemi hafif anestezi altında da yapılabilir. 

Aşılama Sonrasında Gebelik Şansı Nedir ve Kaç Kez Denenmelidir?

Aşılama sonrasında gebelik şansı, yumurtlama sorunu ve cinsel işlev bozukluğu olmayan,  sperm sayı ve hareketlilik düşüklüğü olmayan çiftlerde %17 civarında, yumurtalama problemi yaratan PCOS vb. rahatsızlık temelinde ya da cinsel işlev bozukluğuna (vajinismus ve ya erkekte sertleşme problemi varlığında) bağlı gebe kalamayan çiftlerde uygulanmış ise %25’ler civarında olacaktır.

Aşılama tedavisi, yapılma nedenine göre 3-4 kez denenebilir. 

Aşılama Yöntemi Kimlere Uygulanabilir?

Aşılama tedavisi özellikle;

• Kadında vajinismus ya da erkekte sertleşme problemi gibi cinsel işlev bozukluğu olan çiftlerde,
• Kendiliğinden yumurtalamanın olmadığı polikistik over sendromu (PCOS) ya da hipogonadotropik hipogonadizm rahatsızlığı varlığında,
• Açıklanamayan gebe kalmakta sıkıntı yaşayan çiftlerde,
• Hafif düzeyde endometriozisi olanlarda,
• Hafif düzeyde sperm sayı ya da hareket düşüklüğü olan çiftlerde uygulanabilir.
  
  

Ancak kadın yaşı gebe kalabilirlik açısından çok önemli bir belirteçtir ve aşılama tedavisinin 38 özellikle 35 yaş altında yapıldığı olgularda başarı şansı daha yüksek olmaktadır.

Aşılama Tedavisi Nasıl Yapılır?

Yumurtlama sonrasında, yumurta hücresinin döllenebildiği zaman sadece ilk 24 saattir. Bu nedenle, aşılama zamanlaması buna göre yapılmalıdır. Aşılama tedavisi kadının o ay kendiliğinden geliştirdiği yumurta kesesinin takibi ve ardından yumurtlamasının tespit edilmesi sonrasında yapılabildiği gibi, yumurtlamayı uyarıcı hap ya da günlük iğne kullanımı  sonrasında da yapılabilir.

Yumurtalık uyarımı:

Yapılan araştırmalar, günlük iğne ile yumurta kesesi gelişiminin sağlanması ve çatlatıcı iğne yapılması sonrasında aşılama yapılması ile gebelik oranlarının yumurta geliştirici haplarla  uyarımlara göre daha yüksek olduğunu göstermektedir.

Aşılama tedavisi öncesinde yumurtalık uyarımına kadının adeti ile başlanır. Yaş, vücut kitle indeksi ve yumurtalık rezervine göre uygun görülen ilaç dozu belirlenir. Ardından belli gün aralıklarında yumurtalıklarda büyüyen yumurta keseleri yani folliküller takip edilir ve bir ya da 2 belirgin follikül gelişimi sağlanacak şekilde doz ayarlaması yapılır. Genellikle yumurtalık uyarım dönemi 8-10 gün sürmektedir. Ancak yumurtlaması olmayan polikistik over sendromu (PCOS) hastalarında bu süre daha uzun olabilir.

Günlük iğne kullanılarak yumurtalık uyarımı yapılırken çok dikkatli olunmalıdır. Amaç bir ya da iki belirgin  yumurta kesesi gelişiminin sağlanması olmalıdır. Daha fazla gelişim olmayacak şekilde doz ayarlaması yapılmalıdır. Fazla yumurta kesesi gelişmesi çoğul gebelik ve aşırı uyarım sendromu (OHSS) riski yaratacaktır ve Yönetmeliğimiz uyarınca da yasaklanmıştır. Bu nedenle bu tedavileri uygulayan hekimin tecrübesi ve yakın takip yapılması önemlidir. PCOS varlığında yumurtalık uyarımı ve aşılama tedavisi hakkında bilgi almak için Polikistik Over Sendromu makalemizi okuyabilirsiniz. 

Geliştirilen yumurta kesesi istenen boyuta gelince çatlatıcı iğne uygulanır ve  36-40 saat sonrasında aşılama yapılması planlanır.

Aşılamanın Tutması İçin Ne Yapmalı?

Aşılama sonrasında gebelik ihtimalini arttırmak için özel yapılacak bir uygulama yoktur. İşlem sonrasında 30 dakika istirahat yeterlidir. Ardından eve ve günlük hayata dönülebilir hatta çalışılabilir. Genellikle aşılamadan bir gün sonra, eğer mümkünse  saatten bağımsız olarak cinsel ilişkide bulunulmasını gebelik oranlarına katkı sağlayacağı için  önermekteyiz.

Aşılama sonrasında progesteron içerikli destek ilaçlarının kullanımının etkinliği tartışmalıdır. Sadece oluşacak gebelikte bebeğin beyin ve omurga gelişim anomalilerinin olmaması için günlük 400 gr folik asit kullanılmasını önermekteyiz.

Aşılama Sonrasında Gebelik Şansı Nedir ve Kaç Kez Denenmelidir?

Aşılama sonrasında gebelik şansı, yumurtlama sorunu ve cinsel işlev bozukluğu olmayan,  sperm sayı ve hareketlilik düşüklüğü olmayan çiftlerde %17 civarında, yumurtlama problemi yaratan PCOS vb. rahatsızlık temelinde ya da cinsel işlev bozukluğuna (vajinismus ve ya erkekte sertleşme problemi varlığında) bağlı gebe kalamayan çiftlerde uygulanmış ise %25’ler civarında olacaktır.

Aşılama tedavisi, yapılma nedenine göre 3-4 kez denenebilir.

 Aşılama Sonrası Tüp Bebek Tedavisi

Aşılama tedavisi sonrasında gebelik elde edilemeyen çiftlerde tüp bebek tedavisine geçilebilir. Aşılama yolu ile gebelik elde edilememiş olması, tüp bebek tedavisinde başarı şansını düşüren bir etken değildir.

Tüp bebek tedavi basamakları ve detayları hakkında bilgiye Ankara Tüp Bebek Tedavisi makalemizden ulaşabilirsiniz.

Aşılama Fiyatları Ne Kadar?

Aşılama fiyatları uygulanan ilaç tedavi protokolüne, ilave yapılması gerekli müdahale olup olmamasına göre değişkenlik göstermekle birlikte yaklaşık olarak 4000-5000 TL civarında olmaktadır.

Ankara Aşılama Tedavisi

Biz Ankara’da yer alan merkezimizde, aşılama tedavisi yapmayı planladığımız  hastalarımızın takibini yapmakta ve aşılama işlemlerini gerçekleştirmekteyiz. 

İletişim Bilgileri

Yazar: Prof. Dr. Mehtap Polat
Telefon: +90 530 011 41 33
E-Posta: [email protected]